Laatste zorg

Laatste verzorging overledene, een mooi ritueel

De laatste verzorging en opbaring van de overledene is een belangrijke taak die meestal binnen enkele uren na overlijden wordt verricht. De laatste verzorging houdt in; het wassen, kleden, verwijderen van eventuele medische apparaten en sluiten van de ogen en de mond van de overledene. Ik merk dat mensen verzorgen al gauw een eng idee vinden. Maar hoe mooi is het dat je nog een keer je moeder, je opa, je man of je kindje met liefde kan aanraken, wassen en aankleden. Door dit samen met mij te doen zul je snel merken dat er niks engs aan is maar eigenlijk een mooi ritueel is. Ook helpt het samen verzorgen je later in je rouwproces omdat je de waarheid meer onder ogen ziet als je fysiek meehelpt. In dit blog lees je meer over de laatste verzorging.

Laatste verzorging overledene, locatie is bepalend

Waar iemand overlijdt is bepalend voor de laatste verzorging en opbaring. Een ruime meerderheid van de mensen overlijdt in een ziekenhuis, verzorgings- of verpleeghuis. Deze instellingen hebben veelal hun eigen beleid als het neerkomt op de laatste verzorging. Wil je zelf graag betrokken zijn bij de laatste verzorging van een dierbare die in een van deze instellingen is, zorg dan dat je dit goed uitspreekt en laat noteren. Het zou erg verdrietig zijn als je aankomt na overlijden en dit al gebeurd is zonder jou. Overlijdt een dierbare thuis dan heb je niet meer te maken met de regels van instanties. Dan geldt dat je na overlijden eerst de huisarts belt, die komt langs en constateert officieel het overlijden. Daarna kun je bellen met de uitvaartbegeleider die dan in overleg op een gegeven moment langskomt en samen met jullie door het hele proces gaat.

Laatste verzorging overledene, welke stappen doorlopen wij

Als ik aankom zal ik eerst vragen of ik even bij de overledene mag kijken. Ik bekijk dan de ruimte waar de verzorging plaats gaat vinden om te bepalen of dit gaat lukken, ik leg alvast de overledene iets netter neer indien nodig. Daarna overleg ik met jullie wat de wensen zijn; willen jullie mee verzorgen, willen jullie er alleen bij zijn of juist niet, welke kleding is er uitgekozen, waar vindt de opbaring plaats, zijn er nog medische apparaten waar ik rekening mee moet houden en nog meer. Vaak kies ik er voor om de invasieve handelingen (hechten van de mond, het verwijderen van medische apparaten en het eventueel hechten van wonden) in mijn eentje te doen, dit omdat het geen fijn beeld is voor jullie, maar uiteraard altijd in overleg. Na deze handelingen kunnen jullie of wij gezamenlijk de overledene uitkleden, wassen, insmeren met eigen creme, het uiterlijk verzorgen en aankleden. Vaak vinden mensen het in eerste instantie spannend maar als ze eenmaal bezig zijn, dan blijkt dit toch een helend en mooi proces. Na het verzorgen verplaatsten wij de overledenen naar de plek van opbaring.

Lichamelijke aspecten, feiten en fabels

Onbekend maakt onbemind. Je kan het lichamelijke aspect van een overledene op voorhand eng vinden. Logisch want in veel gevallen maak je de dood niet vaak van dichtbij mee. Hierdoor lijken dingen vaak enger dan zij zijn. Hieronder zal ik feitelijk wat dingen uitleggen die komen kijken bij het verzorgen en opbaren van een overledenen om zo hopelijk wat angst weg te nemen en te vervangen door kennis. Weet dat je mij, als ik de uitvaart mag begeleiden, alles mag vragen. Geen enkele vraag is gek. Ik beantwoord graag jouw vragen als dat betekent dat jij je meer op je gemak voelt.

Laatste zorg

Rigor mortis, het stijf worden van het lichaam na overlijden

Tot 36 uur na het overlijden treedt de rigor mortis in. Het lichaam wordt dan stijf. Na 72 uur begint dit weer te verdwijnen. Rigor mortis ontstaat door een chemische verandering in de spieren, waardoor deze als het ware verkrampen. Doordat de kleine spiertjes in de huid eerst verkrampen en dit de haarzakjes op spanning zet, zie je vaak dat de huid kippenvel vertoont, niks geks dus, alleen een natuurlijk gevolg van de verkramping. Na 72 uur verslappen de spieren en verdwijnen soms de rimpels en lijkt de overledene daardoor vredig en jonger. Er bestaan fabels dat de verzorging zo snel mogelijk moet omdat je anders de lijkstijfheid dit verhindert of dat er dan botten moeten gebroken worden om wel te kunnen verzorgen. Pure onzin. Als het lichaam stijf is kan je dit opheffen door de ledematen voorzichtig te bewegen, dan hef je de spanning op en gaat het aankleden weer makkelijker.

Lichamelijke proces na overlijden

Na het overlijden vallen alle lichamelijke processen stil. Bij leven hebben bacteriën een bepaald doel in ons lichaam en zijn in balans door ons cellenproces. Na overlijden treedt er cel verval in en vallen de natuurlijke barrières weg. Dit geeft bacteriën de kans zich door het lichaam te verspreiden en zorgt dat het lichaam op den duur ‘vergaat’. Hoe snel dit proces gaat is lastig te bepalen, wel vertragen we dit proces door het lichaam te koelen tot aan de uitvaart. Bij een thuisopbaring, zal ik elke dag langskomen om te kijken of alles goed gaat. Mocht het proces toch sneller gaan dan verwacht zullen wij samen bekijken wat de beste oplossing is. Soms is het sluiten van de kist of mand al voldoende. Vaak zijn mensen bang voor nare luchtjes. Deze zijn er niet altijd en zo wel, heb ik een aantal etherische oliën die goed kunnen helpen hiertegen.

Verkleuring van de huid

Omdat de bloedsomloop stopt wordt de overledene bleek in het gezicht. Na overlijden zakt het bloed door de zwaartekracht naar de laagstgelegen delen. Dat is meestal in het achterhoofd, de rug, de schouders en de achterzijde van de benen. Hier ontstaan ‘vlekken’, ook wel livor mortis genoemd. Dit zijn donkerrode tot donkerpaarse vlekken. De eerste uren na overlijden zijn deze nog weg te masseren daarna fixeren ze. Je kan best schrikken van deze vlekken. Het is een normaal verschijnsel en staat het opbaringsproces niet in de weg. Mochten er zichtbare vlekken zijn die ik niet wegkrijg met masseren dan schakelen ik bij het opbaren indien gewenst iemand in die dit kan wegwerken met make-up.